رباب، سازی کهن و اصیل است که ریشه در شرق ایران، تاجیکستان، افغانستان و آسیای مرکزی دارد. با شکل خاص کاسه و سیمهای زهدارش، صدایی گرم، خشدار و کوهستانی دارد. اما اگر تاریخچه امروزی آن را بخواهید در نظر بگیریم، باید به میانه قرن شانزدهم میلادی بازگردیم. جایی که این ساز در دامنههای پامیر بدخشان (در افغانستان امروزی) به شکل تقریبا امروزی مورد استفاده قرار میگرفت. از سویی روایتهای گوناگونی وجود دارد که تاریچه و قدمت رباب را به بیش از هزار سال قبل نسبت میدهند؛ اما در این روایت خواستگاه دقیق ساز رباب مشخص نیست. در منابع گوناگون از افغانستان، سیستان، بلوچستان و خراسان امروزی به عنوان محل تولد این ساز در آن دوران اشاره شده است. ساختار ساز رباب رباب امروزی را باید سازی زهی دانست که به کمک مضراب نواخته میشود. این مضراب را در گویش محلی ناخنک یا شهباز نیز میگویند. این ساز در عمل انواع مختلفی دارد. از جمله رباب بزرگ (شاه رباب)، رباب میانه، رباب کوچک (زیلچه) و ربابه خوزستان، انواع ساز زباب را شکل میدهند. البته همین ساز را میتوان به کمک آرشه نیز نواخت. در این حالت، ساز رباب مانند کمانچه و در حالت عمودی روی زمین قرار گرفته و به کمک آرشه نواخته میشود.
استادان تأثیرگذار: محمدرحیم خوشنواز، محمدرضا درویشی (در احیای رباب ایرانی)، بیژن کامکار
شیوه آموزش: شامل شناخت مقامهای نواحی، تکنیک انگشتگذاری، بهره وری از وترها، ریتمخوانی و اجرای قطعات فولکلور شرق ایران و تاجیکستان و افغانستان و همچنین ردیف نوازی موسیقی دستگاهی ایران است
